Bosa [czyt. Boza] jest niczym ukryty klejnot Sardynii, zatopiona w malowniczym krajobrazie zachodniego wybrzeża wyspy.
Założona przez Fenicjan prawdopodobnie w IX wieku p.n.e., Bosa szybko stała się ważnym ośrodkiem handlowym i kulturalnym w regionie. Jej bogata historia jest świadectwem różnorodności kultur, które przez wieki wpłynęły na rozwój tego miejsca, od Rzymian, przez Wandalów, Bizantyjczyków, aż po Arabów i Aragończyków.
Bosa leży wzdłuż brzegów rzeki Temo. Tętniące życiem historyczne centrum miasta, znane jako Sa Costa, przyciąga turystów urokliwym labiryntem brukowanych uliczek, kolorowymi kamienicami oraz imponującą twierdzą, Castello Malaspina, zbudowaną w XIII wieku.
Wędrując po malowniczych uliczkach, trudno nie poczuć się jak w innej epoce, gdyż Bosa zachowała swój niezwykły charakter i autentyczność.
Oto przewodnik po najbardziej kolorowym mieście Sardynii – Bosa.
Położenie Bosy na mapie Sardynii
Bosa jest położona w północno-zachodniej części Sardynii. Najbliższe lotnisko znajduje się w Alghero, skąd mamy bezpośrednie połączenia lotnicze z Polską.
Jadąc z Alghero do Bosy mamy absolutnie najpiękniejszą trasę wzdłuż sardyńskiego wybrzeża, więc warto mieć oczy szeroko otwarte!
Wskazówka I 
Jeśli potrzebujesz biletów na prom na Sardynię, znajdziesz je na Direct Ferries.
Sa Costa – co zobaczyć w centrum historycznym Bosy
W średniowieczu Bosa była pod silnymi wpływami Hiszpanów, którzy długo rządzili Sardynią. Wyspa była także wielokrotnie nękana przez piratów. Odbiło się to kulturze, kuchni, języku, a także … charakterze Sardyńczyków.
Stare miasto w Bosa, które jest nazywane Sa Costa, pochodzi z XIII wieku i jest fascynującym labiryntem wąskich, brukowanych uliczek. Są tu ładne, stare domy, często pomalowane na jaskrawe kolory.
Miasto wyrosło u stóp zamku Castello Malaspina, gdzie przenieśli się z położonej ok. 1,5 km dalej osady, Bosa Vetus, gdyż mieszkańcy poczuli się tu bezpieczniej.
Oto kilka atrakcji, które warto zobaczyć podczas wizyty w Sa Costa.
Castello Malaspina
To średniowieczny zamek z XIII wieku, zbudowany na szczycie wzgórza, z którego roztacza się spektakularny widok na miasto, rzekę Temo i okolicę. Warto zobaczyć także kościół, Chiesa di Nostra Signora de Sos Regnos Altos, który mieści się na terenie zamku i zawiera cenne freski z XIV wieku.
Katedra dell’Immacolata w Bosa
Imponująca katedra z XVII wieku, Cattedrale dell’Immacolata Concezione, znajduje się na Piazza Duomo w dolnej części Sa Costa. Warto zwrócić uwagę na ozdobne fasady, bogato zdobiony ołtarz i artystyczne elementy wnętrza. Póki co w katedrze wciąż trwa remont, więc rusztowania postoją jeszcze jakiś czas (2023 r.).
Podobnie wspaniały jest kościół, Chiesa Beata Vergine del Carmelo, niedawno odrestaurowany, przy Piazza Carmine 1.
Ponte Vecchio w Bosa
Stary Most, czyli Ponte Vecchio z XVII wieku, przerzucony nad rzeką Temo to jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w mieście. Doskonałe miejsce na spacer czy robienie zdjęć, chociaż trzeba zachować uwagę, ponieważ jeżdżą po nim samochody, skutery i rowerzyści.
La casa Uras-Chelo „Casa Deriu”
Zabytkowy dom z XVIII wieku, który obecnie pełni rolę muzeum i galerii sztuki. Można tu podziwiać dawne wnętrza mieszkalne, a także lokalne dzieła sztuki i rękodzieło. Data wyryta na fasadzie, 1838, jest najprawdopodobniej związana nie tyle z jej budową, ile z renowacją po połączeniu kilku mniejszych meszkań.
Galeria Sztuki Atza
Kompleks muzealny, który został niedawno wzbogacony o darowiznę, którą artysta Antonio Atza (1925) przekazał miastu Bosa. Galeria sztuki poświęcona w całości jego twórczości zajmuje pierwsze piętro budynku naprzeciwko muzeum „Casa Deriu” przy Corso Vittorio Emanuele.
Museo delle Conce
Muzeum poświęcone działalności garbarskiej, która funkcjonowała w Bosie od XVIII wieku do 1962 roku. Muzeum otwarto w 2011 roku i jest podzielone na dwa piętra. Na parterze zachowały się oryginalne murowane wanny widoczne przez szklaną podłogę, po której można chodzić. Na piętrze znajdują się zdjęcia, maszyny i narzędzia do obróbki skóry.
Rzeka Temo i spacer ulicą Lungo Temo Alcide De Gasperi
Rzeka Temo jest jedyną żeglowną rzeką na Sardynii, choć żegluga jest możliwa tylko na niewielkim, kilkukilometrowym odcinku.
Temo ma swoje źródło w górach Montiferru i płynie na zachód, przez dolinę o tej samej nazwie, aż do morza. Rzeka ma długość około 50 km, a jej brzegi porośnięte są bujną roślinnością, co nadaje jej wyjątkowego uroku.
W Bosie rzeka przepływa przez historyczne centrum miasta, dzieląc je na dwie części. Temo przez wieki była wykorzystywana do transportu towarów, w tym minerałów i winogron. W dolinie rzeki uprawiane są winorośle, z których wytwarzane są lokalne wina, takie jak Malvasia di Bosa.
Spacer wzdłuż rzeki Temo to doskonały sposób na relaks i podziwianie uroków miasta. Znajdują się tu liczne kawiarnie, restauracje i sklepy, w których można spróbować lokalnej kuchni i zakupić pamiątki.
Chiesa di San Pietro Extra Muros
Prosty i piękny jest stary kościół, Chiesa di San Pietro stoi przy Via S. Pietro. Aby do niego dotrzeć, trzeba przejdź przez Ponte Vecchio i iść około 1,7 kilometra, kierując się w dół, drogą w lewo zaraz za mostem.
Dużo łatwiej, gdy dysponujemy własnym środkiem transportu, wówczas dojazd zajmie chwilę.
Dlaczego w ogóle wspominam o tym kościele? Ponieważ był pierwotnie katedrą, to tu Rzymianie założyli osadę Bosa Vetus.
Kościół pochodzi z XI wieku i choć jest otwarty dla publiczności, mnie nie udało się trafić na czas otwarcia.
Idąc do kościoła św. Piotra mija się dwa inne stare kościoły, winnice i gaje oliwne.
Tradycje rzemieślnicze w Bosa
Bosa słynie z tradycji złotniczych, szczególnie z tworzenia biżuterii techniką filigranu oraz koronkarskich, filet.
Przy odrobinie szczęścia spotkamy panie (głównie 60+), które zajmują się tworzeniem koronek siatkowych, znanych jako filet (il filet di Bosa). W centrum historycznym jest kilka zakładów filetu, jest jednak coraz mniej osób zajmuje się tych fachem. To wymierający zawód. Prócz koronek powstaje także biżuteria z kamieniami szlachetnymi czy też w koralem, z którego wydobycia słynie wybrzeże od Alghero do Bosa. Ten obszar wybrzeża Sardynii to Riviera del Corallo.
W zaułkach zabytkowego centrum wciąż można spotkać kobiety haftujące w grupach. To wspaniała tradycja Bosy. Być może tutejszy filet znajdzie się pewnego dnia na liście Unesco.
Targ w Bosa
W każdy wtorek jest duży targ na Corso Garibaldi. Jest tam wszystko: owoce, warzywa, sery i salami, torrone (nugat), garnki i patelnie, ubrania, torby, buty i wiele więcej.
Plaże w okolicach Bosy
Spiaggia di Bosa Marina
Plaża jest oddalona 2 km od centrum historycznego Bosy. Jest tu dość ciemny, ale miękki piasek, dno po kilku metrach robi się głębokie. Na plaży w sezonie działają bary i wypożyczalnie sprzętu. Jest to dość szeroka miejska plaża, na pewno nie jest najpiękniejszą w okolicy, ale jest blisko.
Spiaggia di Porto Managu
Plaża w ukrytej zatoczce oddalonej około 20 minut samochodem z Bosy. Jest tu drobny jasno szary piasek i kamienie, dno skaliste, więc to świetna miejsce miejsce dla miłośników snorkelingu. Jest tu bardzo pięknie i wciąż niewiele osób tu zagląda. Latem więcej osób dopływa tu łodziami z Bosy, mniej dociera od strony lądu.
Cala S’Abba Druche
To piękna plaża z drobnym złotym piaskiem, położona 10 minut jazdy samochodem na północ od Bosy. Jest parking, a w sezonie działa bar, restauracja i wypożyczalnia sprzętu. Osobliwością tej plaży jest podział na trzy zatoczki oddzielone skałami tufowymi.
Cala ‘e Moro
Przepiękna dzika zatoczka z wapiennymi klifami. Na plaży jest grubszy szary piasek z kamieniami, dno jest kamieniste, ale można brodzić w wodzie między nimi dość daleko od brzegu. To bardzo kameralna plaża, ale widoki są wspaniałe. Jest tu także szlak pieszy, Sentiero Cala ‘e Moro. Cala ‘e Moro to jedna z trudniej dostępnych plaż, nie nadaje się dla osób z problemami z poruszaniem się.
Naturalny basen Cane Malu
Zaledwie 3 km na północ od Bosy jest jeden z sardyńskich basenów naturalnych, czyli „piscina naturale”. W pobliżu jest plaża Poggiu Columbu oraz, wspomniana wcześniej, Cala ‘e Moro, więc jeśli jesteśmy mobilni, można zmieniać plaże w ciągu dnia.
Inne fantastyczne plaże w okolicy to: Spiaggia di Turas, Spiaggia di Compoltitu, Spiaggia di S’Abba Druche.
Co zobaczyć w okolicach Bosy
W okolicy Bosa znajdują się ciekawe miejsca archeologiczne, przyrodnicze i artystyczne, które warto zobaczyć. Oto kilka z nich.
Tinnura
Zaledwie 9 km od Bosy jest miasteczko murali, Tinnura. Wioska ma dwustu pięćdziesięciu mieszkańców, ale dzięki muralom jest więcej niż warta odwiedzenia.
Większość murali znajdziesz na Via Nazionale. Autorką większości z nich jest Pina Monne, miejscowa artystka. Jej inspiracją jest głównie najnowsza historia miasta, w której rolnictwo i uprawa winorośli odgrywają wiodącą rolę, a także najważniejsze tradycje i uroczystości na Sardynii.
Nuraghe Santu Antine, Torralba
Santu Antine („Święty Konstantyn”), znany również jako Sa domo de sure („Dom króla” w języku Sardu), to jeden z największych nuragów na Sardynii, zlokalizowany około 45 km od Bosa.
Jest to imponująca konstrukcja zbudowana z ogromnych bloków bazaltowych. Miał trzy piętra, z czego najwyższe już nie istnieje. Wewnątrz nuragu można zaobserwować korytarze zbudowane techniką łuku wspornikowego, nałożone na dwa piętra, był także wyposażony w trzy studnie.
Łuk S’Archittu
S’Archittu to naturalny łuk skalny, który znajduje się około 37 km od Bosa. Jest to popularne miejsce turystyczne, które przyciąga turystów pięknymi widokami i malowniczymi krajobrazami.
S’Archittu czyli mały łuk, to idealne miejsce na kąpiel, odpoczynek i podziwianie zachodów słońca. Plaża nie jest duża, ale biały klif wygląda iście wspaniałe. Można skakać z klifu, z różnych poziomów, sam łuk ma około 15 metrów wysokości.
Półwysep Sinis i starożytne miasto Tharros
Tharros to starożytne miasto położone na zachodnim wybrzeżu Sardynii. Zostało założone przez Fenicjan w VIII wieku p.n.e. i było jednym z najważniejszych ośrodków handlowych na morzu Śródziemnym. W Tharros znajdują się ruiny starożytnych świątyń, pałaców i amfiteatru.
Sam półwysep Sinis jest niezwykle piękny, warto zagospodarować co najmniej dwie godziny na spacer po Tharros i okolicy. Są tu także wspaniałe plaże.
Plaża Is Arutas
Nieopodal Tharros jest Is Arutas, plaża z granulek kwarcu podobnych do ziaren ryżu.
Is Arutas to jedna z najbardziej znanych i unikalnych plaż na Sardynii. To, co wyróżnia tę plażę od innych, to jej niesamowity „piasek”, który tak naprawdę składa się z drobnych kawałków kwarcu w odcieniach różu, zielonego, białego i złotego (niestety coraz rzadziej spotykane). Te kawałki mają kształt ziaren ryżu, dlatego plaża jest często nazywana „plażą ryżową” („spiaggia del riso”).
Is Arutas znajduje się na zachodnim wybrzeżu Sardynii, w pobliżu miejscowości Cabras, niedaleko Oristano. Morze wzdłuż plaży Is Arutas jest krystalicznie czyste z niesamowitymi odcieniami turkusu i błękitu.
Giganti di Mont’e Prama, Cabras
Posągi wojowników gigantów z Monte Prama są najbardziej tajemniczymi w całym basenie morza Śródziemnego. Wysokie od 1 do 2,5 m, z koncentrycznymi oczami i długimi warkoczami, uzbrojone. Pierwotnie miały ważyć do 400 kg. Niewiele o nich wiadomo, zostały wyrzeźbione w miejscowym kamieniu przez artystów przybyłych ze wschodu, być może z Syrii, prawdopodobnie osiemset lat przed Chrystusem.
To jedyne rzeźby nuragijskie, jaki kiedykolwiek znaleziono, znajdują się w muzeum archeologicznym w Cabras, Museo Civico Giovanni Marongiu.
Co zjeść na Sardynii
Kuchnia sardyńska stara się nie marnować niczego. Jest w niej przede wszystkim sporo mięsa, dopiero na kolejnych miejscach są ryby i owoce morza. To dlatego, że jej korzenie są w tradycjach pasterskich i rolniczych, ale wpływ na nią miały również kultury śródziemnomorskie, takie jak hiszpańska, arabska i fenicka.
Pisząc, że nie marnują niczego, mam na myśli, że nie stroni się na wyspie od przyrządzania ozorków, podrobów czy móżdżku.
Jednym z najczęściej podawanych w Bosa lokalnych potraw jest tonno alla bosana – tuńczyk po bozańsku, a także zupa z homara.
Poniżej zostawiam kilka najpopularniejszych potraw, z jakimi można się spotkać na wyspie.
Pane carasau to cienki, chrupiący chleb. Często podaje się go z oliwą z oliwek, solą morską i różnymi przyprawami.
Wskazówka I Sprawdź przepis na sardyński chleb, 
pane carasau.
Malloreddus to małe, kształtne kluseczki, które są podawane z różnymi sosami, takimi jak ragù, czyli sos mięsny z warzywami.
Bottarga czyli suszone i solone jaja ryb, przeważnie z tuńczyka lub morszczuka.
Porceddu to młode, pieczone prosię, które jest popularnym daniem na specjalne okazje i święta.
Fregola to typowy sardyński rodzaj makaronu, który przypomina kuskus. Można go spotkać w różnych potrawach, takich jak Fregola con arselle czy Fregola con cocciula, obie potrawy są z małżami.
Zuppa gallurese to gęsta zupa chlebowa z owczym serem, jajkami, przyprawami i bulionem.
Cassola czyli tradycyjna sardyńska rybna zupa, przygotowywana z różnych gatunków ryb i owoców morza, warzyw, pomidorów, czosnku, białego wina i przypraw.
Culurgiones to pierogi w kształcie kropli wypełnione mieszanką ziemniaków, sera pecorino, mięty i cebuli.
Wskazówka I Więcej o kuchni Sardynii dowiesz się z artykułu Sardynia – co zjeść na wyspie.
Gdzie zjeść w Bosa
Old Bridge, Via Delle Conce 11 I Typowa sardyńska restauracja z pięknym widokiem na Ponte Vecchio, centrum historyczne i zamek. Specjalnością restauracji są ryby i owoce morza oraz jagnięcina. Wszystko jest smaczne i pięknie podane (jak widać na poniższych zdjęciach).
Locanda di Corte na dziedzińcu przy Via del Pozzo I Nieco ukryta restauracja między domami, która jest jedną z najlepszych w Bosa. Kuchnia sardyńska.
Sas Covas, Loc. Sas Covas 24 I Na obrzeżach centrum w dzielnicy mieszkalnej Bosa, ale warto podjechać, aby dobrze zjeść w miłej atmosferze. Na miejscu jest także pizza.
Zio Tore, Lungo Temo Alcide De Gasperi 19 I Bar obok mostu Ponte Vecchio, któremu przydałoby się odświeżenie, ale taras z widokiem na rzekę Temo i Ponte Vecchio to rekompensuje.
Bar Le Colonne, Via Gioberti 1b I Dobre miejsce na aperitivo na tarasie nad rzeką, miłe miejsce na cieszenie się ostatnimi promieniami słońca na koniec dnia.
Estroò, Piazza Vincenzo Gioberti 5 I Niewielka restauracja, gdzie dania są pięknie podawane i smakują znakomicie. Można przyjść na rybę, mięso lub dania wegetariańskie.
Borgo Sant’Ignazio, Via Sant’Ignazio 33 I Restauracja z klimatycznym tarasem ukryta w wąskich uliczkach zabytkowego centrum Bosa.
Cossu Giovanni, Via Ginnasio 6 I Prawdopodobnie najlepsza pizza w Bosa, o czym może świadczyć kolejka chętnych.
Ice Dream, Via Gioberti 12 I Niedaleko przytulnego Piazza Novembre IV, dobre miejsce na aperitivo i lody.
Gdzie nocować w Bosa i okolicy
Palazzo Sa Pischedda
Butikowy hotel 
Palazzo Sa Pischedda to absolutnie jedno z najpiękniejszych miejsc noclegowych w Bosa. Niektóre pokoje mają wspaniały widok na Castello Malaspina, rzekę Temo lub miasto z tarasu czy balkonu. Szczególnie spektakularny widok jest o zachodzie słońca, wówczas Bosa są jeszcze piękniejsza.
Wielkim plusem jest parking, restauracja z lokalną kuchnią, a także opcja transferu z lotniska.
Bosa Apartments „House on the River”
Propozycja Bosa Apartments „House on the River” jest idealna dla osób poszukujących wygodnego i niezależnego mieszkania z niesamowitym widokiem na rzekę z jednej strony i stare miasto z drugiej. Na miejscu są dwie sypialnia, a w razie potrzeby można wynająć rowery i zamówić transfer na lotnisko.
B&B La Dea Hestia
Rodzinny pensjonat B&B La Dea Hestia oferuje przestronne pokoje z prywatnymi łazienkami, klimatyzacją i bezpłatnym WiFi. Śniadanie w formie bufetu serwowane jest codziennie na tarasie z widokiem na miasto. Blisko do historycznego centrum oraz na plażę Bosa Marina.
Wskazówka I Sprawdź więcej świetnych miejsc noclegowych w Bosa i Bosa Marina.
Villa Asfodeli
10 km od Bosy, w miasteczku o intrygującej nazwie Tresnuraghes znajduje się Villa Asfodeli. To prawdziwa willa, w której gości serdecznie wita właścicielka, Maria Cristina Nati, notabene, świetnie mówiąca po angielsku.
Codziennie rano serwowane jest śniadanie kontynentalne, więc i coś na słodko i coś na słono plus szeroki wybór owoców. Na miejscu jest duży ogród, basen i wspaniały widok na okolicę.
Villa Asfodeli jest także hotelem przyjaznym dla rowerzystów, ponadto współpracują z lokalnymi producentami wina czy serów, dzięki czemu są w stanie zorganizować pokaz robienia serów czy degustacji wina lub skierować nas pod właściwe adresy.
Bardzo polecam to miejsce, choć zdaje sobie sprawę, że wiele osób jadących na Sardynię woli mieszkać jak najbliżej plaży. Moje doświadczenia są jednak takie, że i tak jeździ się codziennie na inna plażę, więc dlaczego nie stacjonować w miejscu, gdzie jest naprawdę dobrze?
Degustacja wina
W trakcie mojego pobytu w Villa Asfodeli uczestniczyłam w degustacji trzech win Malvasia di Bosa.
To antyczna odmiana winorośli, wino ma charakterystyczny słomkowy kolor z zielonymi refleksami. Produkcja Malvasia di Bosa jest bardzo ograniczona, ale z pewnością należy do najlepszych win we Włoszech. Ze względu na swoją specyfikę może być spożywana zarówno w młodym, jak i dojrzałym wieku.
Wracając do degustacji, pierwszą malvasia należało spróbować z ciasteczkiem migdałowym, drugą z kawałkiem sera gorgonzola, trzecią z kawałkiem gorzkiej czekolady, 70 procent kakao.
Pokaz robienia serów
Planując swoją podróż
Znajdź najlepszy hotel lub apartament na swoje włoskie wakacje dzięki booking.com.
Pamiętaj, aby zawsze mieć wykupione ubezpieczenie turystyczne. Ja korzystam z najlepszej na rynku porównywarki rankomat.pl.
Jeśli potrzebujesz samochodu we Włoszech, skorzystaj z oferty rentalcars.com, aby porównać oferty i zarezerwować najwygodniejszy samochód dla siebie.
Potrzebujesz biletów na prom we Włoszech? Znajdziesz je na Direct Ferries.
Gdy kupujesz coś za pośrednictwem moich linków, zarabiam niewielką kwotę. Ty nadal płacisz tyle samo, ze mną dzieli się sprzedawca. Dziękuję za twoje znaczące wsparcie.
Nie masz teraz czasu na czytanie? Nie ma sprawy! Zapisz sobie poniższe zdjęcia na Pinterest, aby przeczytać później.
Włoska poczta
Dzielę się z Tobą moimi włoskimi podróżami mając nadzieję, że cię zainspirują do samodzielnego poznawania jednego z najpiękniejszych krajów na świecie. Dlatego zachęcam, abyś dołączył także do czytelników mojego newslettera, poste italiane. Tylko dzięki temu nie przeoczysz niczego, co się pojawiło na blogu, ale przede wszystkim, otrzymasz mnóstwo dodatkowych informacji.
Jeśli potrzebujesz pomocy w znalezieniu praktycznych informacji o Italii, zapraszam Cię do mojej grupy na FB: Moje wielkie włoskie podróże, którą wyróżnił Magazyn Glamour, jako jedna z najciekawszych grup na FB. Zapraszam cię także na mojego Instagrama, na którym znajdziesz całą masę włoskich inspiracji!
