Tarantella to tradycyjny włoski taniec ludowy, który wywodzi się z południowych regionów Włoch, zwłaszcza z Apulii, Kampanii i Kalabrii. Tarantella ma długą i fascynującą historię, która sięga średniowiecza.
Nazwa tarantella pochodzi od tarantuli – pająka, którego ukąszenie, według dawnych wierzeń, miało wywoływać stan przypominający szaleństwo, nazywany tarantyzmem.
Wierzono, że jedynym sposobem na wyleczenie z tego stanu było tańczenie tarantelli, co miało powodować wydalenie jadu z organizmu poprzez pot i ruch. Ten rytuał, znany jako „egzorcyzm przez taniec”, stanowił połączenie elementów medycznych, duchowych i magicznych, odzwierciedlając wierzenia tamtejszych społeczności.
Tarantyzm
Co to takiego? Tarantyzm był uważany za chorobę powszechną we Włoszech, zwłaszcza w XV–XVII wieku. Wierzono, że jest spowodowany ukąszeniem pająka, co prowadziło do stanu przypominającego szaleństwo.
Ów pająk to tarantula włoska, zwana także tarantulą apulijską lub krzeczek tarantula (Lycosa tarantula). Jest pająkiem wilczym (Lycosidae – wilk), a nie tym, co współcześnie nazywamy tarantulą. Pająk swoją nazwę wziął od włoskiego miasta Taranto, dorasta do 3 cm, ale dzięki długim, mocnym nogom wydaje się większy.
Badania nad tarantyzmem obejmowały obserwacje osób, które były uważane za ukąszone przez pająka Lycosa tarantula. Objawy związane z tarantyzmem opisywano jako drgawki, psychozę oraz ogólne pobudzenie.
Współcześni historycy i badacze zgadzają się, że tarantyzm był bardziej formą histerii lub zbiorowej psychosomatycznej reakcji niż bezpośrednim skutkiem ukąszenia pająka. To, co kiedyś interpretowano jako efekt jadu, dzisiaj jest często uznawane za wynik społecznych i psychologicznych czynników tamtej epoki.
Kulturowe znaczenie tarantelli
Tarantella nie jest jedynie tańcem, to także wyraz południowowłoskiej tożsamości i duchowości. W regionach takich jak Apulia, tarantella była nie tylko tańcem leczniczym, ale także formą wyrażania emocji, zwłaszcza w kontekście społecznych i religijnych obrzędów.
Kobiety, które uważano za ukąszone przez tarantulę, nazywano „pizzicate”. Słowo to pochodzi od włoskiego czasownika „pizzicare”, co oznacza „szczypać” lub „kąsać.” Od tego terminu wywodzi się nazwa jednego z rodzajów tarantelli, znanego jako Pizzica salentina. Pizzica to szczególnie popularny taniec w regionie Salento (Półwysep Salentyński) na południu Apulii.
Warto zauważyć, że tarantella nie ma jednej, ustalonej formy, a konkretne kroki taneczne różnią się w zależności od regionu Włoch. Istnieją różne jej warianty, zależne od regionu, takie jak tarantella napoletana (tarantella neapolitańska) czy tarantella calabrese (tarabtella kalabryjska), z których każda ma swoje unikalne cechy i styl muzyczny. Zawsze są jednak dwie wersje tańca: solo lub z partnerem.
Muzyka i instrumentarium
Muzyka towarzysząca tarantelli jest nie mniej istotna niż sam taniec. Tradycyjne instrumenty, takie jak tamburyn, mandolina, gitara, akordeon czy skrzypce, tworzą pulsujący, energetyczny rytm, który prowadzi tancerzy.
Tamburyn jest szczególnie ważny, pełniąc funkcję zarówno instrumentu rytmicznego, jak i symbolicznego elementu, odwołującego się do dawnych wierzeń o mocy rytmu w procesie leczenia.
Współczesna tarantella
Dziś tarantella jest czymś więcej niż tylko tańcem ludowym – jest symbolem kultury południowych Włoch, który przeniknął do wielu obszarów życia społecznego. Można ją zobaczyć podczas festiwali, wesel i innych uroczystości, zarówno we Włoszech, jak i wśród włoskiej diaspory na całym świecie. Co ciekawe, tarantella znalazła swoje miejsce także w muzyce popularnej i klasycznej – wiele kompozycji nawiązuje do jej rytmów i melodii, adaptując je do współczesnych aranżacji.
W ten sposób tarantella przekształciła się w globalny symbol radości życia, energii i niezłomnego ducha włoskiej kultury.
La Notte della Taranta
„Noc Tarantuli” to coroczne wydarzenie artystyczne, które odbywa się latem w regionie Salento, na południu Apulii. Jest to festiwal muzyczny i taneczny, który odwołuje się do tradycji tarantat i tarantyzmu. Festiwal łączy tradycyjną muzykę pizzica z nowoczesnymi aranżacjami, a jego kulminacją jest wielki koncert w miejscowości Melpignano. Wydarzenie przyciąga tysiące widzów i artystów z całego świata, celebrując dziedzictwo kulturowe regionu i starożytną tradycję leczenia poprzez taniec i muzykę.
Istnieje oficjalna strona internetowa dedykowana wydarzeniu 
La Notte della Taranta. Można na niej znaleźć informacje o festiwalu, programie, artystach oraz historię tego wydarzenia.
W Kalabrii co roku, w drugiej połowie sierpnia, jest organizowany Kaulonia Tarantella Festival czy też Badolato Tarantella Festival.
Czym się różni tarantella, taranta i pizzica?
Tarantella jest to ogólna nazwa dla szeregu tradycyjnych włoskich tańców ludowych, które mają szybkie tempo i żywiołowy charakter. Była często tańczona w parach i związana z rytuałami mającymi na celu wyleczenie z tarantyzmu.
Taranta odnosi się do mitologicznego pająka, którego ukąszenie miało wywoływać tarantyzm, oraz do muzyki i tańca związanych z tym rytuałem. To także styl muzyki tradycyjnej, która miała na celu wprowadzenie osoby ukąszonej przez pająka w trans, aby uwolnić ją od efektów ukąszenia.
Pizzica to specyficzny rodzaj tarantelli, który wywodzi się z regionu Salento w Apulii. To dynamiczny taniec, tradycyjnie wykonywanym w celu wyleczenia z tarantyzmu. Pizzica salentina to najbardziej znany wariant, często tańczony przy użyciu tamburynów i skrzypiec.
Tarantella w popkulturze
Warto też wspomnieć o tym, jak tarantella wpłynęła na popkulturę. Taniec ten pojawiał się w filmach, literaturze i sztuce, gdzie często symbolizuje nie tylko włoską tożsamość, ale także szaleństwo, ekstazę czy po prostu niepohamowaną radość.
Dla wielu osób tarantella jest wciąż wyrazem żywiołowości, radości i unikalnej włoskiej duszy.
Planując swoją podróż
Znajdź hotel lub apartament na wakacje dzięki booking.com.
Pamiętaj, aby zawsze mieć wykupione ubezpieczenie turystyczne. Ja korzystam z najlepszej na rynku porównywarki rankomat.pl.
Bilety lotnicze możesz znaleźć i zarezerwować na booking.com.
Jeśli potrzebujesz samochodu we Włoszech, skorzystaj z najlepszej porównywarki discovercars.com lub rentalcars.com.
Potrzebujesz biletów na prom? Znajdziesz je na Direct Ferries.
Gdy kupujesz coś za pośrednictwem moich linków, zarabiam niewielką kwotę. Ty nadal płacisz tyle samo, ze mną dzieli się sprzedawca. Dziękuję za twoje znaczące wsparcie.
Nie masz teraz czasu na czytanie? Nie ma sprawy! Zapisz sobie poniższe zdjęcia na Pinterest, aby przeczytać później.
Włoska poczta
Dzielę się z Tobą moimi włoskimi podróżami, mając nadzieję, że cię zainspirują do samodzielnego poznawania jednego z najpiękniejszych krajów na świecie.
Dołącz do czytelników mojego newslettera, poste italiane. Dzięki temu nie przeoczysz niczego, co się pojawiło na blogu, a także otrzymasz mnóstwo dodatkowych informacji.
Jeśli potrzebujesz pomocy w znalezieniu praktycznych informacji o Italii, zapraszam Cię do mojej grupy na FB: Moje wielkie włoskie podróże, którą wyróżnił Magazyn Glamour, jako jedna z najciekawszych grup na FB.
Zapraszam cię także na mojego Instagrama, na którym znajdziesz całą masę włoskich inspiracji!
Italia poza szlakiem – Włochy, jakich nie znasz
